ترموستات ماشین چیست و چگونه کار می‌کند؟

ترموستات ماشین یکی از قطعات سیستم خنک کننده در موتور خودور است و وظیفه اصلی آن در یک کلمه تنظیم دمای موتور خودرو می‌باشد. هنگامی که موتور خودرو شروع به کار می‌کند، دمای داخل موتور بر اثر احتراق و اصطکاک قطعات، افزایش می‌یابد؛ برای کنترل این دما و بالا بردن کارایی موتور از سیستم خنک‌کننده استفاده می‌شود تا دمای موتور را خنک و پایدار نگه دارد. سیستم خنک کننده اتومبیل دارای اجزای مختلفی است که یکی از این اجزا ترموستات نام دارد.

در این سری از مقالات دکتر یدکی می‌پردازیم به این موضوع که ترموستات ماشین چیست و چگونه کار می‌کند؛ پس با ما در ادامه همراه باشید.

حتما بخوانید: سر سیلندر چیست، وظیفه و انواع سرسیلندر در موتور

ترموستات خودرو چیست؟

موتور خودرو بر اساس احتراق داخلی که منجر به تولید گاز و درجه حرارت با فشار بالا می‌شود کار می‌کند. مقدار زیادی از این حرارت به علت گازهای ناشی از احتراق و همچنین اصطکاک قطعات مکانیکی درون موتور خودرو ایجاد می‌شود.

برای عملکرد مدوام و پایدار موتور این گرمای بیش از حد تولید شده، باید از محفظه موتور خارج شود تا موتور خودرو در دمای عملیاتی مناسب کار کند. اینجاست که سیستم خنک کننده موتور وارد عمل می‌شوند. اجزای سیستم خنک کننده شامل پمپ آب یا همان واتر پمپ، رادیاتور، ترموستات، سنسور دمای مایع خنک کننده، مایع خنک کننده که می‌تواند شامل ضد یخ، ضد جوش و آب باشد تشکیل شده است. ترموستات در واقع شیری است که جریان مایع خنک کننده را تنظیم می‌کند و به حفظ درجه حرارت عملیاتی مناسب به موتور خودرو کمک می‌کند.

دمای ایده آل برای موتور در محدوده 80 تا 92 درجه سانتی‌گراد است و موتور در این دما فرآیند احتراق را به درستی و بهتر انجام می‌دهد؛ همین امر باعث می‌شود موتور با قدرت بهتری کار کند و مصرف سوخت نیز بهینه و پایین باشد. برای ایجاد دمای مناسب در موتور خودرو از ترموستات ماشین استفاده می‌شود که وظیفه اصلی آن تنظیم گردش خنک کننده موتور از رادیاتور برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد موتور است. این قطعه که یکی از اجزای مهم در سیستم خنک کننده خودرو است به گونه‌ای عمل می‌کند که دمای داخل موتور در شرایط ایده آل باقی بماند.

خرید ترموستات پژو 405

ترموستات ماشین چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور که در بالا گفته شد، وظیفه اصلی ترموستات حفظ دمای موتور در نقطه ایده آل است. نحوه عملکرد ترموستات از عملکرد سایر اجزای خنک کننده موتور پیروی می‌کند.

در زمان روشن کردن اتومبیل، موتور خودرو با دمای پایین شروع به کار می‌کند. وقتی موتور در دمای پایین است شیر برگشت آب به واتر پمپ باز است و مایع خنک کننده بدون عبور از رادیاتور مابین موتور و واتر پمپ در حال جریان است. این موضوع به گرم شدن موتور خودرو و رسیدن به دمای ایده آل برای کار کردن موتور، کمک می‌کند؛ در نهایت با جذب حرارت موتور خودرو دمای مایع خنک کننده افزایش می‌یابد. با شروع افزایش دمای مایع خنک کننده دمای موتور نیز افزایش می‌یابد و با شروع افزایش دمای مایع خنک کننده به دمای بالا 70 تا 88 درجه سلسیوس که بسته به نوع و مدل خودرو متفاوت است، شیر ترموستات شروع به بستن شیلنگ برگشت مایع خنک کننده به واتر پمپ می‌کند و شیر اصلی برگشت به رادیاتور باز می‌شود. عملکرد ترموستات موجب برقراری جریان خنک مایع از رادیاتور به واسطه واتر پمپ به سمت موتور و همچنین جریان داغ مایع از سمت موتور به رادیاتور می‌گردد. فشنگی آب در اکثر خودروها در محفظه ترموستات تعبیه می‌شود.

“اگر علاقه‌مند به آموزش قطعات خودرو به صورت حرفه‌ای هستید، پیشنهاد می‌کنیم، در دوره قطعه شناسی خودرو که توسط رضا مجد (بیزینس کوچ و فعال در حوزه قطعات خودرو با 20 سال تجربه) آموزش داده شده است، حتما شرکت کنید.”

علائم خرابی ترموستات خودرو

هر گونه ایجاد مشکل در این قطعه به طور مستقیم بر روی دمای موتور خودرو تاثیر می‌گذارد و اگر تعمیر یا تعویض نشود در دراز مدت ممکن است به موتور خودرو صدمات جدی وارد کند؛ ترموستات خراب باعث می‌شود تا موتور دیر گرم شود و این امر نیز منجر به افزایش مصرف سوخت در خودرو خواهد شد؛ علاوه بر این خرابی این قطعه در دراز مدت، باعث فرسوده شدن سیلندر، کاهش غلظت روغن و در نهایت فرسایش قطعات موتور می‌شود. برخی از شایع‌ترین علائم خرابی ترموستات به شرح زیر است که با هزینه اندک و تعویض به موقع آن می‌توان از بروز هر کدام جلوگیری کرد.

• بالا رفتن دمای موتور به بیش ار حد معمول
• جوش آوردن خودرو در همان دقایق اول که روشن شود
• تغییرات مداوم درجه آمپر به طور نامنظم
• نشت آب رادیاتور از قسمت‌های مختلف خودرو
• افزایش غیر طبیعی مصرف سوخت
• عملکرد نا مناسب بخاری خودرو

حتما بخوانید: اجزای موتور ماشین (نام قطعات موتور خودرو با عکس)

گرم و خنک شدن بیش از حد از مهمترین علائم خرابی ترموستات

گرمای بیش از حد موتور خودرو تا حدی که جوش بیاورد، شایع ترین علامت خرابی ترموستات است.این کار زمانی اتفاق می‌افتد که به دلیل خوردگی و یا فرسودگی، ترموستات خودرو در حالت بسته گیر کند؛ اگر این کار اتفاق بیفتد، ترموستات اجازه نمی‌دهد، مایع خنک کننده به رادیاتور برسد، لذا موتور بیش از حد گرم شده و باعث آسیب شدید به قطعات موتور خودرو می‌شود.

یکی دیگر از نشانه‌ها و  علائم خرابی ترموستات خودرو بر خلاف گرم شدن و داغ کردن موتور، خنک ماندن بیش از حد موتور خودرو است. خنک شدن بیش از حد زمانی اتفاق می‌افتد که موتور به دمای مناسب برای عملکرد طبیعی خود نرسد. در این حالت، ترموستات باز می‌ماند و رادیاتور از مایع خنک کننده سر ریز می‌شود؛ لذا چرخه عمر موتور به شدت کاهش می‌یابد.

جمع بندی

دانستیم که وظیفه ترموستات ماشین چیست و این قطعه چه نقشی در سیستم خنک سازی خودرو به عهده دارد. ترموستات خودرو مؤلفه‌ای حیاتی است که جریان خنک‌کننده را تنظیم کرده و دمای موتور را بهینه می‌کند. اگر علائمی مانند نشت خنک‌کننده یا گرم شدن بیش از حد را تجربه می‌کنید، حتماً باید قطعه را تعویض کنید!