دینام خودرو چیست؛ نحوه کار دینام

وقتی صحبت از انتقال برق به رادیو، چراغ‌های جلو و سایر اجزای الکترونیکی ماشین می‌رسد، ممکن است فکر کنید این باتری خودرو است که همه‌ی این کارها را انجام می‌دهد؛ اما باید بدانید، این کار دینام خودر یا همان آلترناتور (car alternator) است که این فرایندها را به خوبی انجام می‌دهد. اما دینام خودرو چیست و دقیقا چه کاری انجام می‌دهد و چگونه کار می‌کند؟

در این مقاله می‌خواهیم به بررسی این قطعه و نحوه کار آن بپردازیم و بیاموزیم چگونه می‌توان مشکلات دینام خودرو را قبل از تبدیل شدن به یک مشکل اصلی تشخیص داد.

دینام خودرو چیست؟

دینام قطعه‌ای است که برق تولید کرده و وظیفه آن شارژ کردن باتری خودرو است. به طور کلی می‌توان گفت باطری در زمان استارت زدن برق را تهیه کرده و دینام این برق را به قطعات مختلف برقی خودرو می‌رساند. چنانچه این قطعه خراب شود، در زمان کوتاهی باطری ماشین خراب شده و برای روشن کردن مجددا بایستی آن را شارژ کرد.

دینام خودرو یک قطعه استوانه‌ای شکل است؛ بدنه آن آلومینیومی بوده و اغلب در کنار موتور و در زیر پمپ هیدرولیک قرار دارد. این قطعه به وسیله یک تسمه شیاری در مدار چرخش موتور قرار گرفته و باید به طور منظم بررسی شود، زیرا در صورت خارج شدن از راه شارژ باتری خالی می‌شود.

“اگر علاقه‌مند به آموزش قطعات خودرو به صورت حرفه‌ای هستید، پیشنهاد می‌کنیم، در دوره قطعه شناسی خودرو که توسط رضا مجد (بیزینس کوچ و فعال در حوزه قطعات خودرو با 20 سال تجربه) آموزش داده شده است، حتما شرکت کنید.”

نحوه کار دینام خودرو

دینام خودرو متشکل از یک روتور چرخان در میدان مغناطیسی است که وظیفه دارد، نیروی دیگر قطعات برقی را فراهم کند. کار دینام وابسته به دیگر قطعات بوده و اگر تسمه‌ها و موتور خراب شوند، بر عملکرد آن موثر است. برق خارج شده از آن بین ۱۳ الی ۱۴.۵ ولت بوده و طوری طراحی شده است که در یک سطح ثابت قرار دارد. در صورتی که تجهیزات برقی مثل کولر، برف پاک کن، پخش، گرم کن روشن باشند، دینام باید بیشتر کار کند تا جریان لازم را فراهم کند.

در صورت زیاد یا کم بودن ولتاژ چراغ هشدار دهنده روشن می‌شود. وقتی ماشین در حال کار کردن است، دینام‌ها انرژی تولید می‌کنند و در این حالت قرقره چرخیده و سبب ایجاد جریان مستقیم می‌شود. در زمان چرخش از میدان مغناطیسی یک جریان متناوب عبور کرده و باعث به وجود آمدن جریان الکتریکی می‌شود.

اجزای دینام خودرو

پوسته (بدنه)

این پوسته دو قطعه آلومینیومی است که به جز قرقره، دیگر اجزا درون آن قرار دارند. معمولا بر روی این پوسته دو بلبرینگ قرار دارد که سبب چرخش راحت موتور داخل دینام می‌شود.‌ این بخش از جنس آلومینیوم بوده و حرارت را با سرعت بالایی انتقال داده و از حرارت بالای آن در زمان کار جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: پیستون چیست و بهترین مارک آن کدام است؟

استاتور

استاتور دینام شامل یک مجموعه هسته و سیم پیچ است که جریان برق در آن ایجاد می‌شود.‌ تولید برق بدین صورت است که سیم پیچ‌های ثابت در میدان مغناطیسی به وجود آمده و توسط روتور چرخان سبب حرکت سیم پیچ ها شده و در نهایت برق تولید می‌شود. هسته استاتور از چند حلقه آهنی تشکیل شده و دارای بدنه‌ای فلزی و شیاردار بوده و این حلقه ها با پرچ به یکدیگر متصل می‌شوند.

درون این شیارها سیم پیچ‌ها قرار دارند که توسط عایق از هم جدا شده‌اند و بین سیم پیچ و بدنه اتصالی وجود ندارد. تعداد این سیم پیچ‌ها متفاوت بوده و شامل چند حلقه است که در نقطه‌ای به هم وصل شده و برق استاتور از آن خارج می‌شود.‌ خروجی استاتور سه سر سیم دارد که به آن استاتور سه فاز گفته می‌شود. جریان الکتریکی ایجاد شده در این بخش به دلیل اختلاف فاز متناوب است‌. تعداد سیم پیج‌ها، جنس، تعداد دور و قطر آن ها در دینام‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است.

روتور

از دیگر اجزای دینام خودرو روتور است که بخشی چرخان بوده که قوای مغناطیسی برای استاتور ایجاد می‌کند. روتور دارای یک میله یا محور آهنی است که به قرقره وصل بوده و با کمک نیروی مکانیکی موتور می‌چرخد. بر روی این محور آهنی یک هسته چند تکه به شکل V وجود دارد که در کنار هم قرار دارند.

این بخش دارای یک دسته سیم پیچ است که روی یک قاب پلاستیکی و به دور محور پیچیده شده است. دو سر این سیم پیچ از پوسته خارج شده و به حلقه‌هایی به نام کلکتور وصل می‌شوند که جنس آن مسی است. برای به وجود آمدن میدان مغناطیسی نیاز است تا از باتری ماشین برق گرفته شده و در سیم پیچ دور روتور جریان برقرار شود.

بیشتر بخوانید: گلگیر چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟

دیود دینام

این بخش دینام خودرو همان واحد یک سوساز است که برق AC را به DC تبدیل می‌کند. به دلیل وجود اختلاف فاز جریان الکتریکی در سر سیم پیچ‌ها جریان برق خروجی از آن از نوع AC یا متناوب است. برای شارژ باتری ماشین و همچنین برای مدارهای الکتریکی آن نیاز به برق DC داریم که همان برق مستقیم است که باید دارای ولتاژ ثابتی باشد.‌ همان طور که گفتیم برای تبدیل برق AC به DC از دیود استفاده می‌شود که در دینام‌های مختلف تعداد آن متغیر است. دیود جریان را از طرف راست خود عبور داده و با این کار برق را از حالت متناوب به مستقیم تبدیل می‌کند.

آفتامات

در حالتی که برق وارد شده از سیم پیچ به باتری مناسب نباشد، توان خروجی استاتور نیز مناسب نخواهد بود. آفتامات همان رگلاتور است که جریان برق ورودی به بخش روتور را کنترل کرده و بر آن نظارت دارد. به طور کلی این بخش بر توان خروجی دینام موثر است‌.

زغال‌ها و جازغالی

زغال‌ها در دینام در یک قسمت پلاستیکی به نام جا زغالی قرار دارند و کار آن این است که الکترون ها را جمع کند. ممکن است زغال‌ها دچار سوختگی شوند که باید آن را تعویض کرد. در صورت احساس بوی سوختگی در زمان روشن بودن ماشین احتمال سوختن زغال وجود داشته و بایستی آن را تعویض کرد.

پولی و پره خنک کننده

داخل دینام به دلیل حرکت روتور که به صورت دائم انجام می‌شود گرم بوده و حرارت زیادی دارد که نیاز به تهویه هوا دارد. بر روی قسمتی از محور روتور یک پره خنک کننده نصب شده است که با گردش روتور این پره‌ها حرکت کرده و از جلوی آلترناتور هوا را وارد و از قسمت عقب خارج می‌کنند‌. این جا به جایی هوا دقیقا همانند کار پنکه بوده و با این کار قطعات خنک می‌شوند.‌ در برخی دینام‌ها این قطعه داخل پوسته اصلی و در برخی در خارج از پوسته قرار دارد.

قرقره و بلبرینگ

از دیگر اجزای دینام خودرو قرقره و بلبرینگ است. قرقره وظیفه دارد محور روتور دینام را بچرخاند و نیروی مکانیکی را انتقال دهد.

قیمت قطعات موتور خودرو

علائم خرابی دینام خودرو

از علائم خرابی دینام خودرو می‌توان به سفت یا شل بودن تسمه، پوسیدگی و خوردگی در آن اشاره کرد. همچنین ممکن است صداهایی مثل جیر جیر ایجاد شود که به دلیل عدم تراز بودن تسمه با فولی دینام رخ می‌دهد. اما مهمترین علائم و نشانه‌های این قطعه موارد زیر است.

چراغ هشدار دینام

این چراغ اغلب در پنل نشانگر ماشین قرار داشته و نشان دهنده شارژ یا عدم شارژ باطری است. این چراغ عبارت GEN یا ALT را نشان داده و شبیه باتری است که هر دوی این عبارت‌ها به معنای دینام هستند. این چراغ میزان ولتاژی که از دینام خارج می‌شود را بررسی می‌کند. روشن بودن این چراغ نشان دهنده تولید نیروی الکتریکی در دینام بوده و خاموش بودن آن نشان از عملکرد درست دینام دارد.

کم و زیاد شدن نور چراغ و چراغ‌های کم نور

دینام قطعه‌ای است که برق خودرو را تامین کرده و در صورت پایین آمدن کارایی آن دستگاه‌هایی که به برق نیاز دارند، نیز به خوبی کار نمی‌کنند. در این حالت امکان کم نور شدن و یا پر نور شدن چراغ‌های روی داشبورد و چراغ‌های جلو وجود دارد. کم شدن این نور به علت نوسان برق در ماشین بوده و پر نور شدن این نور نیز به دلیل برق رسانی بالا است.

خوابیدن باتری

از دیگر علائم خرابی دینام خودرو، خوابیدن خودرو است که در صورت عدم کارکرد صحیح دینام این اتفاق رخ می‌دهد. در این صورت باتری از دینام جریان برق بیشتری را بیرون کشیده و سبب از کار افتادن باتری می‌شود. هنگام چرخاندن سوئیچ اگر صدای تلق تلق شنیده شود؛ نشان از خوابیدن باتری است. باطری برق مورد نیاز را در اختیار خودرو قرار می‌دهد تا استارت بزند و دیگر کارها را مابقی قسمت ها انجام می‌دهند.

اتصالات قطع یا شل شده

اگر در اتصالات پیچ یا سیم‌ها مشکلی ایجاد شود؛ برق کم و یا کلا قطع شده و در این صورت دینام برق تولید می‌کند، اما این برق جایی نمی‌رود. اگر در اتصالات و سیم‌ها مشکل ایجاد شود، دینام برق بیشتری تولید کرده و احتمال پر نور شدن چراغ‌ها وجود دارد. در این صورت بوی سیم داغ شده و لاستیک سوخته استشمام می‌شود که به علت داغ شدن تسمه رخ می‌دهد. بنابراین دینام ولتاژ بیشتری تولید کرده و دیگر قسمت‌های خودرو صدمه می‌بیند.

خرید لوازم یدکی پژو 405

روش تست دینام خودرو

• تست دینام بدون دستگاه: در این روش برای تست به دستگاه خاصی نیاز نبوده و به راحتی می‌توان این کار را انجام داد.‌ کاپوت را بالا زده و تسمه را بررسی کنید که درست سر جای خود قرار گرفته یا نگرفته است؛ در صورت عدم کارکرد درست دینام صدای موتور تغییر می‌کند.
• تست دینام با لامپ: یکی از مهم‌ترین ابزارها که می‌توان از طریق آن به سلامت دینام مطمئن شد، چراغ‌های ماشین هستند. چراغ جلوی خودرو را روشن کرده و سپس استارت بزنید و اگر روشنایی آن تغییری نکند، نشان از سالم بودن این قطعه است. اما اگر نور چراغ‌ها کم شود، یعنی از برق باتری استفاده شده و باید نسبت به تعویض دینام اقدام کرد. همچنین اگر نور چراغ بیشتر شود، یعنی برق تولید شده دینام برای شارژ باطری کم است.
• تست با دستگاه تست دینام: با استفاده از این دستگاه می‌توان راندمان موتور خودرو را نمایش داده و بار مرحله‌ای آن را افزایش داد. بنابراین با توجه به تغییر راندمان در زمانی کوتاه می‌توان از سلامت قطعه اطمینان حاصل کرد. با این دستگاه ایراد استارت نزدن مشخص شده و می‌توان ولتاژ آن را نیز بررسی کرد.
• تست با ولت سنج: با استفاده از ولت سنج می‌توان تست دینام ماشین را به راحتی انجام داد. برای این کار یک سر ولت سنج را به موتور روشن ماشین وصل کرده و استارت بزنید. با گاز دادن باید ولتاژ باتری بیشتر شده و چراغ روشن شود و در صورت عدم رخ دادن این موارد بدانید که دینام مشکل دارد. توجه کنید که سر منفی ولت سنج را به قطب منفی و خروجی مثبت را به قطب مثبت وصل کنید.
• تست با کابل‌ها: کابل مثبت را جدا کرده و ولت متر را به دینام وصل کرده و اگر کار آن درست انجام شده و ولتاژ مشخصی نشان داده شود، یعنی کابل سالم است. با کارکرد درست کابل، دینام شارژ شده و ولت متر عدد ۱۴ را نشان می‌دهد؛ عدد ۱۴ نشان از سالم بودن قطعه دارد اما اگر بیشتر شود، باید آن را بررسی کرد.

هزینه تعمیر دینام

دینام ماشین ممکن است دچار مشکلات مختلفی شود و نمی‌توان هزینه دقیقی برای آن ذکر کرد. بنابراین با توجه به علت مشکل، صرف مدت زمان تعمیر و …‌ هزینه تعمیر این قطعه متغیر است. همچنین بستگی به مدل و نوع ماشین دارد که به طور مثال هزینه تعمیر دینام پراید با سمند متفاوت است. چنانچه دینام شما نیاز به تعمیر دارد، باید تمامی قطعات داخلی آن بررسی شده و سپس برای آن اقدام کرد.

جمع بندی

با توجه به مطالب ذکر شده با دینام خودرو چیست و نحوه کار دینام آشنا شدید و حال که در مورد آن اطلاعات بیشتری کسب کرده‌اید؛ می‌دانید این قطعه برای خودرو بسیار ضروری است. قیمت دینام ماشین‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است و بستگی به نوع ماشین دارد. قیمت این قطعه با توجه به آمپر، نوع و … متغیر است‌. برای اطلاع از قیمت این قطعه و خرید آن می‌توانید به فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی دکتر یدکی مراجعه کنید.

فروشگاه لوازم یدکی